تحلیل کاربری فضای سبز شهری مناطق کویری: مطالعه موردی منطقه سه شهر یزد

توسعه فرآیندی پیچیده در جهت ایجاد تغییر و تحول در جوامع انسانی است. امروزه در مباحث توسعه سخن از توسعه پایدار به میان می آید که منظور از آن طراحی سیاستهای اقتصادی و مالی و تجاری و صنعتی و … به گونه ای است که حیات و توسعه زیست محیطی را تداوم بخشد. در این توسعه توجه به نسلهای آینده مد نظر است و تلاش می شود که آسیب های زیست محیطی و اجتماعی به نسل های آینده منتقل نشود. اما تراکم افراد در شهرها به ناچار منجر به افزایش تراکم ساختمانی و سطح اشغال بنا و کاهش فضاهای باز می شود و از طرف دیگر تمایل صاحب نظران و مسئولین شهری به مسائل اقتصادی و منافع مرئی آن می باشد و فضاهای گذران اوقات فراغت که دارای منافع غیرمرئی از نظر اقتصادی است کمتر مورد توجه قرار می گیرد. بدیهی است که این تفکر نمی تواند چندان مورد قبول باشد زیرا از جمله ی وسایلی که سبب فراهم ساختن آسایش روحی و روانی بشرمی گردد، وجود فضاهای گذران اوقات فراغت و تفریح است. فضاهای گذران اوقات فراغت که بعد از این به عنوان پارکهای شهری از آن ها نام می بریم دارای فواید و عملکردهای مثبت و موثری در شهرها می باشد(احمدی،5:84). پارکهای شهری که جزء کاربری فضای سبز به شمار می آیند به عنوان یک عنصر زنده و پویا نقش بازدهی اکولوژیکی، اجتماعی و زیباسازی سیمای شهر را بر عهده دارند. به طور مسلم دسترسی راحت و مطلوب به پارکهای شهری باعث رضایت و آسایش روحی شهروندان و تحقق رفاه و عدالت اجتماعی می گردد. یکی از مهمترین فاکتورها برای ایجاد تعادل و رسیدن به عدالت رفاهی و اجتماعی در سطح شهرها انتخاب بهترین مکانها (مکان بهینه) جهت احداث مراکز مختلف اعم از فضاهای خدماتی ،تجاری،گذران اوقات فراغت شهر،درسطح یک شهر می باشد(شکوهی،3:1383) به همین منظور نوع خاصی از برنامه ریزی مورد نیاز است که برنامه ریزان بایددر فرآیند تهیه طرح وتدوین برنامه شهری مد نظر قرار دهند وبرای پویایی وتداوم حیات درجامعه شهری در درجه اول به برنامه ریزی فضای سبز شهری توجه داشته باشند، و ثانیاً بیش از هر نوع برنامه ریزی برای توسعه فضای سبز شهری باید معیارها و استانداردهای توسعه فضای سبز معین و مدنظر قرار گرفته شود(همان:6). وضعیت موجود شهرها نه تنها بر ایجاد فضای سبز وسیع و مهمتر از همه برنامه ریزی حساب شده برای آن حکم می کند بلکه بیش از هر زمان دیگری خواهان فضای سبز وسیع به منظور برقراری موازنه اکولوژیکی در مقابل محیط های ساخته شده است. توجه به فضای سبز به عنوان ریه های تنفسی شهرها تعریفی اغراق آمیز از کارکردهای آن نیست بلکه این تشبیه بیان کننده حداقل کارکرد آن در مفهوم اکولوژیکی شهرها به شمار می آید. کنترل ترافیک و عبور و مرور، جلوگیری از انعکاس نورهای مزاحم و آزار دهنده، کنترل شرایط اقلیمی و ازدیاد آب چشمه و قنات و رودخانه و غیره از فواید فضای سبز شهری و غیر شهری است. در طرح ریزی شهری بیش از آنکه طبیعت به شهر آورده شود از ساختار آن حذف شده است. ایجاد جنگلهای مناسب در شهرها به فعالیت همه جانبه سیاسی، اجتماعی، فنی نیاز دارد و دراین امر باید تمامی شهروندان، تصمیم گیرندگان سیاسی و متخصصان فضای سبز شهری و جنگلداری شهری فعالانه شرکت داشته باشند(احمدی،7:84). در هر برنامه ریزی و تصمیم گیری اولین عنصر، اطلاعات است ولی امروزه با افزایش سرسام آور حجم اطلاعات و وقت گیر و پر هزینه بودن آن، مسئله ساماندهی اطلاعات مطرح می شود.بنابراین تنها راه مواجهه با چنین حجم عظیمی از اطلاعات بهره گیری صحیح برنامه ریزی مبتنی بر آن، با استفاده از سیستم های کامپیوتری است(همان،14). کامپیوتر در ارتباط با داده های فضایی سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) راهگشای این مشکل به شکل بسیار مفیدی است که علاوه بر دسترسی آسان به اطلاعات موردنیاز توان تجزیه و تحلیل داده های مکانی و غیر مکانی را نیز دارا می باشد. با استفاده از توابع تحلیلی gis می توان در مدت زمانی کوتاه و با صرف هزینه اندک مسائل مربوط به دنیای واقعی را مورد تجزیه وتحلیل قرار داد(همان،14). پژوهش حاضر پارکهای منطقه سه شهر یزدرا در مقیاس واحد همسایگی، محلی و منطقه ای بررسی و نیازها و کمبود فضاهای تفریحی وگذران اوقات فراغت رامورد تجزیه وتحلیل قرار می دهد ودر نهایت تلاش می نمایدراهکارهای مناسب رادراین زمینه پیشنهاد نماید. این پایان نامه شامل هفت فصل است. فصل اول کلیات طرح تحقیق را در برمی گیرد و در فصل دوم بحث فضای سبز و پارکهای شهری و لزوم وجود چنین فضاهایی در شهر به میان آمده است. تئوریها و نظریات مکانیابی و مبانی gis و روشهای استفاده از آن در همین فصل آورده شده است.فصل سوم مروری بر پارک سازی در ایران و جهان و تاریخچه آن می باشد، در این فصل انواع پارکها و ارتباطات آنها مورد توجه قرار می گیرد. در فصل چهارم به معرفی شهریزدوویژگیهای اجتماعی واقتصادی آن پرداخته می شودودرفصل پنجم به معرفی منطقه موردمطالعه، تاریخچه پیدایش ،وسعت نواحی وکاربریهای آن بررسی میشود. در فصل ششم با توجه به ویژگی های کلی منطقه به بررسی و تحلیل مکان پارکها پرداخته شده و مکانیابی بهینه با استفاده ازابزار gis صورت می گیرد و فصل هفتم حاوی نتیجه گیری و پیشنهادات تحقیق می باشد